Koyunhisar Savaşı (Muharebesi)
(18 Temmuz - 27 Temmuz 1302)
Anadolu Selçuklu Devleti’nin ilk başkenti olan İznik I. Haçlı seferinde Müslümanlardan alındı. Bundan dolayı Selçuklunun başkenti Konya oldu. Selçuklu atalarından yadigâr olan İznik’i Müslüman olmayan başka devlet Selçukludan aldığı için bir şekilde İznik’i geri almak istiyordu. Türkler Romalılara karşı yenilgiye uğradı ve Eskişehir ‘e kadar gerilediler. Eskişehir, Roma ve Selçuklu sınırı olmuştu. Konar-göçer Türkmenler, sürülerini otlatmak için iyi yaylalara ihtiyaçları vardı ve sınırı geçip Doğu Roma’ya girdiler. Doğu Roma valileri bu durumdan rahatsız oldular ve engellemek için sınıra kaleler yaptılar. Bu kaleler Türkmenleri engellemişti. 1176’da Roma-Selçuklu Miryekefalon muharebesini gerçekleşti ve Selçuklu kazandı. Bu yenilgi üzerine Rum İmparatoru barış teklif etmişti ve Sultan Kılıçarslan barışın ilk şartı için sınırda ki kalelerin yıkılmasını istedi. Bu şart üzerine sınırdaki kaleler yıkıldı. Selçuklular ne olursa olsun eskisi gibi İslam şehri olan İznik’i Romalılardan alıp tekrar İslam şehri yapmak istiyordu bu fikri hiç akıllardan çıkarmamışlardı. Selçuklunun uç beylerinden olan Kayı Boyu da İznik’i tekrar fethetmek istiyordu ama Selçukludan bağımsız olan Osman Gazi; Bilecik, Yarhisar ve İnegöl’ü fethetmişti şimdi ise İznik’i istiyordu. Osman Gazi bu dönemde topraklarını oldukça genişletmiştir. Bitinya bölgesindeki Rumlar Osmanlı askerinden korkmuyordu hatta Osmanlı askerine fetihte yardım ediyorlardı. Dönemin Rum tarihçisi Yeoryos Pachymeres (Pahimeres)’in yazdığı bazı yazılara bakılınca bu dönemde İznik valisi Rum halkına eşkıya gibi davranması, bazı bölgelerdeki manastırlar da ki keşişlerin insanları dinlerinden uzaklaştırdığını düşünüp zulüm etmiştir. Osmanlı yönetimine girmiş olan Rumlar, dinlerini ve hayatlarını özgür ve adaletli bir şekilde yaşadıklarını anlatmış ve bu durum üzerine bölgedeki diğer Rumlar da bu iyi yönetimden dolayı Osmanlı idaresine girmek istemişlerdir. Bilecik, Yarhisar ve İnegöl’ü fetheden Osman Gazi bölgedeki Rum şehirleri ve kalelerini de fethetmek için bu bölgelerde fetih hareketlerini sürdürdü. Osman Gazi, 1301’de Yenişehir ve Köprühisar’ı ele geçirdi ve buraların güvenliğini arttırdı. Batıda ki Bursa ve kuzeyde ki İznik’e yakın olan Yenişehir’i başkent yaptı. Yenişehir’e yerleşen Osman Gazi bir yandan İznik’i fethetme planları yapıyordu. Osman Gazi İznik’i fethetmenin çok önemli olduğunu düşünüyor ve kimseye söylemeden, hazırlıkların yapıp İznik’e yürüdü. Osman Gazi İznik’in etrafını kısa sürede kontrol altına almış ve İznik’in yakınlarına gözetleme kulesi yaptırmıştır. Böylece İznik’i kuşatma altına almıştır. Bu kuşatma yüzünden İznik’e giriş-çıkış yolları kesilmiştir ve şehre iaşe getiremeyen İznikliler gizli yollarla durumu İmparatora bildirip yardım istemişlerdir. İmparatorun şu an ki amacı batıda kaybettiği toprakları geri almak olduğu için en iyi orduları Trakya bölgesinde savaşmaktadır. Ordularda asker ölümü fazladır. Batıdaki topraklarını tekrar almak isteyen imparator Anadolu’da ki topraklarını umursamıyordu. İznik’in Osman Gazi tarafından kuşatıldığı, Bilecik, Yarhisar ve İnegöl’ü de fethettiğini öğrenen, II. Andronikos, 7000 kişilik paralı askerlerden oluşan bir ordu hazırlattı ve askerlere İznik’i kurtarmak için yola çıkmalarını emretti. Andronikos, Bursa ve etrafındaki tekfurlara bu haberi bildirerek Osman Gazi’nin İznik’i fethetmesi ve diğer Rum şehirlerinin geri almaları için ordu göndertti. Tekfurlar orduyu hazırladılar. O sıralar İstanbul’da olan bir mücahit, Osman Gazi’ye İznik’i kurtarmak ve Rum şehirlerini fethettiği için elinden o şehirleri geri almaya geldiklerini söyledi. Batı’dan ve Kuzey’den gelen ordular Osman Gazi’nin işini zorlaştırmış, hızlıca kuşatmayı kaldırmıştır. Osman Gazi İznik’ten çekilip Yenişehir’e tekfur askerlerini karşılamaya gitti ve orada hazırlık yaptı. Rum orduları Yenişehir’e ilerliyordu. Osman Gazi de karşı tarafın üzerine yürüdü. Şafak neredeyse sökmek üzereyken Osman Gazi ön tarafta bulunan müsellemlere hücum emri verdi. Rum komutanı Muzalon ise ön taraftaki mızraklı piyadelerle savunmada kaldı. Piyadelerin arkasında süvariler vardı. Bu sayede Muzalon, ön taraftaki piyadelerle Osman Gazi’nin saldırısını durdurup arka tarafa yerleştirdiği süvarilerle etraflarını sarmayı planladı. Osman Gazi’nin emrindeki müsellemler piyadeler ile çarpışmaya başladı. Çarpışma başladığında piyadeler Osman Gazi’nin askerlerini yavaşlatmıştı. Muzalon süvarilere Osman Gazi’nin etrafını sarmalarını emretti. Muharebe sırasında sağ ve sol taraflardan etrafının süvariler tarafından sarılacağını anlayan Osman Gazi kendi sağ ve sol kanatlarında bulunan askerlerini desteğe gelmelerini emretti. Mücahitler Rum askerlerine saldırdı. Osman Gazi ve müsellemler piyadelere arkalarını dönerek mücahitlerle beraber süvarilerinin üzerlerine gittiler. İki taraftan sıkıştırılan süvarilerin desteğe ihtiyaçları vardı ve Muzalon piyadelere hücum emri verdi ama piyadeler gözlerinin önünde müthiş bir şekilde savaşan Osman Gazi ve mücahitlerinin önünde korkudan bir şey yapmadılar. Komutan tekrar emir vermesine rağmen komutanı dinlemeyip kaçtılar. Süvariler ise teslim oldular. Muharebeyi kaybettiğini anlayan Rum komutan savaş yerini terk etti.
Ve savaşı kesin olarak Osman Gazi ve mücahitleri kazanmıştı. Bu muharebe sonucunda çok esir ve ganimetler elde edildi. Osman Gazi ve mücahitlerinin ünü tüm Anadolu’ya ve İslam topraklarına yayıldı. Osman Gazi’nin küffara karşı İslam’ı yayma (gaza) hareketi başlatır ve bunun üzerine İslam topraklarından pek çok insan bu askeri topluluğa gönüllü olarak katılmıştır. Kısa bir süre sonra Osmanlı Devleti askeri, iktisadi ve kültürel olarak güçlenmişti. Roma’nın artık Osman Gazi’ye tekrar savaş açacak hali kalmamıştı.
